Zaczyna swój bieg w Krakowie-Bronowicach prowadzi przez ciekawe miejscowości Małopolski docierając aż do Częstochowy w województwie Śląskim. Jest on poprowadzony wzdłuż pieszego szlaku Orlich Gniazd, który liczy nieco mniej bo około 164 km. Powstały w 1948 roku. Pomysłodawcą szlaku był Kazimierz Sosnowski, który wyznaczył i poprowadził ten szlak.
Co dokładnie znaczy Orle Gniazda?
Orle Gniazda to zamki i warownie, które znajdują się na szlaku. Były one budowane na 20-30 metrowych wapiennych i skalistych wzniesieniach, które pamiętają czasy Kazimierze Wielkiego, czyli około XIV/XV w. Zamki te niewątpliwie stanowiły punkt oporu na granicy ze Śląskiem, który pozostawał wówczas pod panowaniem Czech i zabezpieczały one dostęp do ówczesnej stolicy - Krakowa. Niestety niewiele obiektów przetrwało do dnia dzisiejszego. Od początku XVII w. Polska pogrążyła się w szereg wyniszczających wojen, ale najtragiczniejszy był najazd Szwedzki latem 1655 r. zwany w historii jako potop. Po wspaniałych niegdyś Orlich Gniazdach po przejściu armii szwedzkiej zostały tylko ruiny i zgliszcza.
Szlak przebiega również przez bardzo atrakcyjne tereny, jakimi są: Ojcowski Park Narodowy, Jaskinia Wierzchowska, liczne rezerwaty przyrody, np. Smoleń, Góra Zborów, Ostrężnik, Parkowe, Sokole Góry, Zielona Góra i inne. Na szlaku dobrze rozwinięta jest baza turystyczna i okołoturystyczna, poczynając od hoteli, a kończąc na kwaterach agroturystycznych. Szereg obiektów gastronomicznych pozwala na zaplanowanie trasy bez konieczności obarczania swojego roweru dodatkowym ekwipunkiem.
Rowerowy szlak Orlich Gniazd przebiega następująco:
Kraków - Bronowice Małe - Kraków - Mydlniki - Szczyglice - Brzoskwinia - zamek Tenczyn w Rudnie - Tenczynek - Krzeszowice - Paczółtowice - Dolina Eliaszówki - klasztor w Czernej - Paczółtowice - Zawada - Zimnodół - Osiek - Olkusz - Olkusz Słowiki - zamek w Rabsztynie - Jaroszowiec - lasy bukowe - skały wapienne "Nad Kopalnią" - Zalesie Golczowskie - Golczowice - Cieślin - zamek w Bydlinie - zamek w Smoleniu - Pasmo Smoleńsko - Niegowonickie - Ryczów - zamek Ogrodzieniec - Skarżyce - zamek w Morsku - Skały Podlesickie - Góra Zborów - Skały Kroczyckie - zamek Bobolice - zamek w Mirowie - Niegowa - Moczydła - Przewodziszowice (strażnica) - Czatachowa - Zamek Ostrężnik - Suliszowice - Zrębice - Olsztyn - Góry Towarne - Częstochowa
Poniżej przedstawiam atrakcje rowerowego szlaku Orlich Gniazd. Co warto zwiedzi i zobaczyć, czego nie wolno pominąć na swojej rowerowej wyprawie. Prześledzimy bardziej szczegółowo ten szlak, aby gdy tylko zrobi się odrobinę cieplej wyruszyć na swoich rowerach w poszukiwaniu nie zapomnianych przygód.
Trasa rowerowego szlaku Orlich Gniazd
Szlak zaczynamy w Krakowie
Na trasie rowerowego szlaku Orlich Gniazd znajduje się wiele atrakcji turystycznych wartych odwiedzenia ich. Szlak zaczynamy w Krakowie - Bronowicach (pętla tramwajowa). W Krakowie warto zatrzymać się chwilę dłużej i zobaczyć tutaj wiele atrakcyjnych zabytków:
- Wzgórze wawelskie z Zamkiem Królewskim;
- Kopiec Kościuszki;
- Rynek Główny;
- Kościół Mariacki;
- Kościół św. Wojciecha - jedyny kościół, który znajduje się na krakowskim Rynku;
- Collegium Maius;
- zabytkowy Kazimierz z licznymi atrakcjami kultury żydowskiej;
- kościół na Skałce z grobami wielu słynnych ludzi;
- Klasztor O.O. Kamedułów na Bielanach, do którego kobiety mogą wejść tylko kilka razy w roku;
- Klasztor O.O. Benedyktynów w Tyńcu znajdujący się w sąsiedztwie po drugiej stronie Wisły;
oraz wiele innych, które trudno tutaj spisać.
Kraków to kolebka polskiej kultury i swoisty fenomen urbanistyczny, dawna stolica Polski, miejsce koronacji, a później wiecznego spoczynku niemal wszystkich władców kraju. Legendarnym założycielem grodu jest król Krak, pogromca wawelskiego smoka.
Stare Miasto w obrębie Plant oraz żydowski Kazimierz w 1978 r. zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO. Wśród wielu wybitnych ludzi związanych z Krakowem wymienić należy papieża Jana Pawła II, poetów Czesława Miłosza, Wisławę Szymborską - noblistów, Tadeusza Kantora, Sławomira Mrożka, Stanisława Lema, wybitnego malarza, poetę, dramaturga, projektanta, autora m.in. witraży zdobiących kościół Franciszkanów - Stanisława Wyspiańskiego, którego Dworek z 'Wesela' możemy podziwiać w Krakowskich Bronowicach.
Zamek Tęczyn w Rudnie.
Następny obiekt, w którym warto dłużej się zatrzymać podróżując rowerowym szlakiem Orlich Gniazd, to Zamek Teczyn w Rudnie. Ale zanim tam dotrzemy musimy przejechać około 30 km uroczymi terenami leśnymi. Po drodze w okolicach miejscowości Kamyk wdrapujemy się na górę - około 350 m.n.p.m., skąd możemy podziwiać przepiękną panoramę okolicznych terenów.
Następnie poruszamy się przepięknym szlakiem rowerowym Greenway prowadzącym z Krakowa do Wiednia. Możemy zjechać z tego szlaku odwiedzając kamieniołom Niedźwiedzia Góra znajdujący się na południowy-zachód od miejscowości Tenczynek. Ze szlakiem Greenway żegnamy się pod zamkiem Tęczyn w miejscowości Rudno. Tam możemy zwiedzić ten piękny chociaż bardzo zrujnowany zamek. Wejście do zamku jest wzbronione ze względu na bardzo mocno naruszone czasem mury.
Zamek ten położony jest na wulkanicznym wzniesieniu. Budowę zamku w latach 1331 - 61 przypisuje się wojewodzie krakowskiemu - Andrzejowi Topór. Zamek stał się ośrodkiem administracyjnym rozległych dóbr Tęczyńskich, a wraz ze wzrostem potęgi rodu ulegał przekształceniom. W XV w. pierwotne założenia znacznie rozbudowano, a w II połowie następnego stulecia przebudowano w renesansową rezydencję pałacową, otoczoną murami obwodowymi z dwoma bastionami, barbakanem i basztami. Nie oprał się jednak Szwedom w 1655 roku, częściowo odbudowany, chylił się ku upadkowi, a w 1816 roku gdy dobra tęczyńskie przypadają Potockim jest już w ruinie.
Obecnie zachowały się mury obwodowe z dwoma bastionami (XVI/XVII w.), okrągłą basztą (XV - XVI w.), od którego przez pierwotnie sklepioną sień prowadził wjazd do zamku. Ponadto wieża bramna (XV w.) połączona z tzw. Wieżą Nawojową (XVI w.) nakrytą ostrosłupowym dachem. Do wież przylegają mury dawnej części mieszkalnej i kaplicy, a także częściowo skrzydła mieszkalne (XIV - XVI w.) z basztami w narożach, w tym tzw. Dorotką z XIV wieku.
Krzeszowice
Po odpoczynku pod zamkiem wyruszamy dalej w kierunku Krzeszowic. Ale zanim tam dotrzemy mijamy po drodze Tenczynek, w którym możemy zwiedzić dzwonnicę z XVIII w., zabytkowe sanktuarium Przemienienia Pańskiego również z XVIII w. oraz Bramę Zwierzyńca z XIX w. Po około 3 km docieramy do Krzeszowic, przejeżdżamy przez dworzec PKP gdzie spotyka się wiele szlaków pieszych i rowerowych. Jedne tutaj się kończą, inne zaczynają, a jeszcze inne tylko przebiegają przez ten wielki węzeł szlaków turystycznych. Warto tutaj zatrzymać się chwilę dłużej by zwiedzić przynajmniej kilka tutejszych wspaniałych zabytków.
Należą do nich m.im.:
1. Rynek o małomiasteczkowej zabudowie z szeregiem domów z przełomu XIX i XX wieku.
2. Zespól zdrojowy:
- Klasycystyczny pałacyk Vauxhall - dawny dom zdrojowy wybudowany w latach 1783-89
- Łazienki Zofia wzniesione w 1819 r z inicjatywy Zofii Potockiej - obecnie znajduje się tutaj ośrodek balneoterapii
- Planty - dawny park zdrojowy założony pod konie XVIII w.
- Zdrój Główny
- Tzw. kapliczka - pierwotnie zbiornik wody siarczanej ze Zdroju Głównego
- Dawny Hotel dla kuracjuszy z 1876 roku a obecnie jest to szkoła,
- Za szkołą znajduje się drewniana willa Japonka - dawna restauracja
3. Kościół parafialny zbudowany w latach 1832 - 44 z inicjatywy Potockich, neogotycki o oryginalnej fasadzie z piaskowca budynek. W wyposażeniu możemy znaleźć m.in.: obraz Hołdu Trzech Króli z 1596 r - w ołtarzu głównym oraz w kaplicy marmurowa płyta nagrobna.
4. Zespól parkowo-pałacowy Potockich
5. Kaplica św. Stanisława z 1875 roku
6. Cmentarz parafialny: neogotycka kaplica 1863 r. - miejsc spoczynku dyktatora powstania listopadowego gen. Józefa Chłopickiego
7. Dom schronienia - dawny przytułek dla kalek i starców fundacji Potockich z 1843 roku a tuż obok dawna drewniana leśniczówka z drugiej polowy XIX w. wybudowana w stylu tyrolskim
8. Zespól folwarczny Potockich: dawne domy oficjalistów z przełomu XIX i XX wieku oraz stajnie angielskie z 1848 roku jak i zabudowania gospodarcze i stodoły
9. Dworzec wzniesiony wraz z otwarciem lini kolejowej Kraków - Mysłowice w 1847 roku
10. Muzeum Ziemi Krzeszowickiej z licznymi ekspozycjami historycznymi, etnograficznymi i geologicznymi.
Po męczącym, ale jakże owocnym zwiedzaniu czas na chwilę odpoczynku i zadumy w Czernej w Klasztorze O.O. Karmelitów wybudowanym w 1629 roku, do którego docieramy po przejechaniu około 3,5 km. Otoczony czworobokiem klasztoru kościół zachował jednolite barokowe wyposażenie w pobliskim Dębniku. W klasztorze mieści się muzeum z ekspozycją pamiątek po św. Rafale , sztuki i wyrobów rzemiosła przywiezionych z misji karmelitańskich w Burundi w Afryce oraz Izba br. Bernardyna gromadząca różne stare sprzęty.
W otoczeniu klasztoru znajdują się liczne kapliczki, a także współczesne stacje Męki Pańskiej oraz przyklasztorny cmentarz. U wejścia znajduje się studnia z połowy XVII w. nakryta cebulastym gontowym hełmem.
W Dolinie Eliaszówki warto zwiedzić i zatrzymać się przy:
- ruinach mostu z końca XVII w., zwanym Diabeslskim
- furty i bramy w obrębie murów dawnej wielkiej klauzury,
- kapliczki,
- dwie eremickie groty,
- położone nieco dalej od klasztoru źródło św. Eliasza (zwane również źródłem Miłości) ocembrowane na kształt serca.
Pole golfowe i Olkusz
Po duchowym odpoczynku jedziemy dalej czerwonym szlakiem rowerowym w kierunku Paczółtowic. Tutaj warto zwiedzić późnogotycki kościół p.w. Nawiedzenia NMP, który został wzniesiony około 1510 roku z drewna jodłowego. Niezwykle wartościowe jest wyposażenie kościoła. Warto również zjechać trochę ze szlaku by przekonać się na własne oczy jak wspaniale prezentuje się pole golfowe Krakow Valley Golf & Country Club. Jest to jeden z największych kompleksów golfowych w Europie Środkowej (160 ha).
Jedziemy dalej. Teraz przed nami dość ciężka trasa wiodąca pod wysokie górki, ale za to jak przepiękna i malownicza. Warto "wdrapywać" się na te wysokości i podziwiać okolice z punktu widokowego we wiosce Podskale niedaleko Racławic.
W Racławicach warto odwiedzić drewniany kościół z 1511 roku. To gotycka świątynia zbudowana z drewna modrzewiowego. Ozdabia ją szeroki okap, wsparty na kroksztynach. Cenny wystrój i niepowtarzalna atmosfera czynią z niej zabytek najwyższej klasy. W jednym z bocznych ołtarzy mieści się metrowej wielkości posąg Matki Boskiej z Dzieciątkiem z końca XIV wieku.
Jedziemy dalej urokliwymi zakątkami Jury i jej czerwonym rowerowym szlakiem, aby już po chwili dotrzeć do Olkusza. A co tam można i warto zobaczyć to przeczytamy w kolejnym ciekawym artykule....
Jura
Jedziemy dalej urokliwymi zakątkami Jury i jej czerwonym rowerowym szlakiem, aby już po c wili dotrzeć do Olkusza.
Tutaj możemy zobaczyć pozostałości murów obronnych miasta, które za czasów Kazimierza Wielkiego miały ponad 1100 m długości i 9 m wysokości. Muru broniło 14 baszt zbudowanych na planie prostokąta. Do dnia dzisiejszego można podziwiać oryginalne fragmenty muru pochodzące z XIV w. we wnętrzu popularnej w mieście kawiarni. Warto zwiedzić tutaj kilka zabytków, m.in.:
- Bazylikę mniejszą pw. św. Andrzeja Apostoła wraz z ponad 40 metrową dzwonnicą;
- 4 muzea (Afrykanistyczne, Twórczości Władysława Wołkowskiego, Regionalne PTTK, Pożarnictwa ziemi Olkuskiej)
- Urokliwe i przepiękne kamienice na starówce
Po tym kolejnym męczącym, ale jakże wspaniałym i obfitym w zabytki dniu warto odpocząć na łonie przyrody w nieodległym, spokojnym zakątku ruin zamku w Rabsztynie z końca XIV wieku.
Miejsce to jest obowiązkowe na mapie nie tylko naszego przejazdu przez najwspanialsze zakątki Jury.
